Spis treści

• Program wyborczy dr hab. inż Jerzego Kalety
  • Spis treści
  • Deklaracja
  • Misja Instytutu (projekt)
  • Pakiet zamierzeń na kadencję 2002-2005 (projekt)
    • Dydaktyka; stan aktualny i potrzeby
    • Rozwój kadr
    • Nauka; stan obecny i postulowane kierunki działań
    • Finanse
    • Współpraca międzynarodowa szansą na przyspieszenie rozwoju Instytutu
    • Organizacyjne i techniczne zabezpieczenie działalności naukowej i dydaktycznej

Deklaracja

P.T. Pracownicy
Instytutu Materiałoznawstwa
i Mechaniki Technicznej
w miejscu

Szanowni Państwo,

podjąłem decyzję o kandydowaniu na stanowisko dyrektora Instytutu w następnej kadencji.

W latach 1996-99 byłem z-cą dyrektora ds. nauki i współpracy z przemysłem, a wbieżącej kadencji dyrektorem. Rezultaty osiągnięte w okresie sześciu lat są znaczące. Nastąpił przyrost samodzielnej kadry naukowej. W roku bieżącym odzyskamy uprawnienia do nadawania stopnia doktora. Istotnej poprawie uległa baza materialna. Służyły temu liczne inwestycje remontowe, ale również aparaturowe. Uzyskano znaczne środki finansowe, z tego w dużym stopniu ze źródeł pozawydziałowych. Przyczyniły się do tego granty KBN, zlecenia, środki z fundacji (FNP) oraz ze źródeł międzynarodowych (Phare, Ceepus). Zwiększeniu uległy dochody pracowników z tytułu honorariów. Zapisano na koncie kolejne osiągnięcia dydaktyczne, z tego głównie w pracy z utalentowaną młodzieżą (ITS). Zorganizowano 5 międzynarodowych konferencji lub szkół naukowych. Znacząco rozwinięto współpracę międzynarodową wykorzystując ją głównie do kształcenia doktorantów i habilitantów. Umocniono rolę seminariów naukowych. Uzyskano liczne dowody uznania dla aktywności naszych pracowników w postaci medali na targach naukowych, nagród materialnych czy dotacji specjalnych.

Procesy te należy w nadchodzącej kadencji kontynuować i poszerzać.

Instytut postrzegany na zewnątrz jako jednostka naukowo-dydaktyczna, jest dla nas, pracowników i doktorantów, przede wszystkim miejscem realizacji planów zawodowych. Powinien też być a dotychczas nie jest w pełni miejscem osiągania godziwych zarobków. Zauważamy ostatnio, że szybko zmienia się otoczenie społeczne i gospodarcze Uczelni. Zmianom musi ulegać również Instytut i jego kadra, by zachować a lepiej jeszcze umocnić pozycję dydaktyczną i naukową w nowych, coraz bardziej rynkowych realiach. I nawet jeśli zmiany budzą obawy, z ich nieuchronnością trzeba się pogodzić. Niepokoje w tym zakresie można w dużym stopniu rozproszyć tworząc program działania jednostki i skupiając wokół niego i dyrekcji społeczność Instytutu.

Nie ma u nas ugruntowanej tradycji prezentacji programów wyborczych kandydatów na dyrektora. Przedstawiając w załączeniu swoje poglądy pragnę zatem taki obyczaj zainicjować.

Dyskusja o przyszłości Instytutu wymaga ,,położenia na stół'' zarówno koncepcji długofalowej, np. 10-letniej, jak i znacznie bardziej konkretnego katalogu działań na okres 3 letniej kadencji.

Chcąc się wywiązać z tego zadania przedstawiam projekt Misji Instytutu, co może ułatwić dyskusję o programie długofalowym. Przedkładam jednocześnie propozycję pakietu zamierzeń na lata 2002 - 2005.

Program pragnę wdrażać wspólnie z ogółem Pracowników i przy codziennym wsparciu zastępców dyrektora, na których tak jak i w bieżącej kadencji proponuję.

• Dra hab. inż. Włodzimierza Dudzińskiego, prof. nadzw. PWr. (nauka i współpraca z przemysłem),
• Dra inż. Stanisława Piesiaka (dydaktyka i studia doktoranckie),
• Mgr Grażynę Kończal (administracja)

Długotrwałe emocje związane z wydzieleniem Zakładu Wytrzymałości Materiałów wygasły. Wysiłek ogółu Pracowników i dyrekcji związany jest znowu z realizacją bieżących zadań dydaktycznych i naukowych, zleceń, grantów a także kształceniem kadr, pomnażaniem bazy materialnej oraz planowaniem dalszego rozwoju Instytutu. Temu ostatniemu zadaniu sprzyja dodatkowo tocząca się w Uczelni kampania wyborcza, teraz na szczeblu wydziałowym i instytutowym. Dlatego zapraszam Państwa do dyskusji przedłożonych przeze mnie propozycji i przedkładania własnych.

Wyrażam jednocześnie nadzieję, iż mogę liczyć na poparcie przez Państwa głównych elementów mojego programu i mojej kandydatury.

/dr hab. inż. Jerzy Kaleta/

Wrocław, kwiecień 2002r.

Misja Instytutu (projekt)

Misją Instytutu Materiałoznawstwa i Mechaniki Technicznej Politechniki Wrocławskiej jest zdobycie w Europie Środkowej pozycji lidera postępu i osiągnięcie jej przez rozwój uniwersyteckiego kształcenia, badań naukowych i wdrożeń w obszarze Mechaniki i Inżynierii Materiałów, w ścisłym związku z rozwojem dyscyplin podstawowych.

Główne elementy misji to:

• kształcenie, głównie elitarne, na zasadzie jedności nauczania i badań, w dziedzinie Mechaniki oraz Inżynierii Materiałów, przygotowujące kadry dla jednostek naukowo-badawczych oraz przemysłu high-tech w Europie,

• tworzenie programów, metodyk i materiałów nauczania wykorzystywanych przez inne uczelnie oraz stosowanych do powszechnego, permanentnego kształcenia inżynierów z wykorzystaniem najnowszych technik przekazu,

• rozwój badań naukowych z zakresu Mechaniki oraz Inżynierii Materiałów w symbiozie z postępami dyscyplin podstawowych (biologia, chemia, fizyka, matematyka).

  Badania stosowane powinny uwzględniać z kolei dynamiczny rozwój kluczowych dziedzin takich jak: medycyna, telekomunikacja, informatyka, transport, energetyka, biotechnologia, nanotechnologia, ochrona środowiska,

• współpraca z wiodącymi uniwersytetami i placówkami badawczymi na rzecz budowy Europejskiej Przestrzeni Badań, kompatybilności kształcenia, wymiany kadry i studentów, w celu budowy społeczeństwa wiedzy,

• promocja aplikacji, kształtowanie postaw proinnowacyjnych oraz przekonania, iż postęp naukowy stymuluje rozwój gospodarczy i jest przedmiotem efektywnej działalności komercyjnej.

Pakiet zamierzeń na kadencję 2002-2005 (projekt)

Poniżej przedstawiłem moje opinie na temat sytuacji w Instytucie i postulowanych głównych działań w nadchodzącej kadencji. Sprawy te zostały arbitralnie pogrupowane w następujący sposób, a mianowicie:

• Dydaktyka; stan aktualny i potrzeby
• Rozwój kadr
• Nauka; stan obecny i postulowane kierunki działań
• Finanse
• Współpraca międzynarodowa szansą na przyspieszenie rozwoju Instytutu
• Organizacyjne i techniczne zabezpieczenie działalności naukowej i dydaktycznej

Dydaktyka; stan aktualny i potrzeby

Instytut kształci studentów w zakresie szeroko pojmowanej Mechaniki, Wytrzymałości Materiałów i Materiałoznawstwa. Dominuje dydaktyka tzw. masowa, głównie dla studentów wydziałów: Mechanicznego, Mechaniczno-Energetycznego oraz Informatyki i Zarządzania. Duże obciążenie dydaktyczne zapewnia stabilność zatrudnienia.

Trwałym dorobkiem jest wiodący udział Instytutu w prowadzonym od 12 lat ogólnowydziałowym eksperymencie dydaktycznym z młodzieżą wybitnie uzdolnioną (ITS). Absolwenci stali się poszukiwanymi kandydatami na studia doktoranckie na Wydziale (60 70% kandydatów w każdym roku) oraz zagranicą. Nabór studentów na tę formę kształcenia z innych wydziałów i uczelni (matematyka, fizyka, chemia, budownictwo) poszerza zasięg eksperymentu. Stało się to podstawą do opracowania międzyuczelnianej koncepcji kształcenia elitarnego, która zostanie wdrożona w roku bieżącym.

Konsekwentnie upowszechniano tezę o konieczności utrzymywania silnych związków między dydaktyką, a nauką w kształceniu uniwersyteckim. Studentów (głównie ITS) włączono do realizacji grantów. Są oni również coraz częściej współautorami prac naukowych. Program zajęć laboratoryjnych wzbogacono o tematykę wywodzącą się z bieżących prac naukowych.

Znacząco zmodernizowano bazę materialną (modernizacja laboratorium materiałoznawstwa oraz laboratorium komputerowego). Z możliwości otwartego laboratorium komputerowego skorzystało w ciągu 4 lat 36 tysięcy(!) studentów; nie licząc zajęć zorganizowanych. Regularne kolejki ,,do komputera'' świadczą o tym, iż nadal ,,popyt przewyższa podaż''. W nadchodzące wakacje zakończony zostanie remont dużej sali dydaktycznej (zapewnione finansowanie, przetarg na wykonanie robót w toku).

Poszerzenie kadry o pracowników dyscyplin podstawowych (matematyka, fizyka, chemia) wzbogaciło ofertę dydaktyczną i wprowadziło zmiany metodyczne. Podjęto udane próby wykorzystania informatyki do nauczania Materiałoznawstwa, Mechaniki i Wytrzymałości Materiałów. Podjęto pilotowe kształcenie w języku angielskim. Zrealizowano specjalistyczne wykłady i zajęcia laboratoryjne dla studentów i doktorantów uczelni zachodnich.

Doskonalenie procesu dydaktycznego wymaga podjęcia różnorodnych działań, z których za szczególnie istotne uważam przyjęte poniżej.

1. Rozwoju kształcenia elitarnego w systemie ITS. Przyszłość kadrowa Wydziału, w tym i Instytutu, realizacja planów naukowych, rozwój współpracy zagranicznej zależą w sposób bezpośredni od pracy z młodzieżą uzdolnioną.

   Sekwencja ,,zdolny student ITS wartościowy absolwent silnie motywowany doktorant doktor twórca technologii, pracownik naukowy lub przedstawiciel kierowniczych gremiów w gospodarce'' jest rozwiązaniem wartym dużych nakładów. System kształcenia elitarnego należy wzmacniać przez szerszy nabór studentów innych wydziałów oraz wdrożenie kształcenia międzyuczelnianego,

2. Kluczowe znaczenie ma reaktywowanie kształcenia na kierunku Inżynieria Materiałów. Wydaje się, że mamy aktualnie atuty programowe i kadrowe, by udało się zmienić nastawienie studentów i by rekrutować najlepszych.

3. Zmiana tempa życia coraz bardziej rynkowy stosunek do oferty dydaktycznej (,,rynkowość'' wyraża dylemat czy przyjdą studiować do nas na Wydział, czy gdzie indziej?) zmusza nas do zmian programowych i metodycznych. Nie musi to oznaczać rezygnacji z wymagań i obniżania poziomu. Może natomiast sprowadzać się do pytania na czym te wymagania powinny dzisiaj polegać i co zawierać, czy na pewno wszystko co dotychczas? Należy rozważyć w jakim stopniu program przedmiotu realizować tradycyjnymi formami (wykład, ćwiczenia, laboratorium), a w jakim stopniu przez samodzielne opracowanie materiału przez studenta. Samokształcenie wymaga z kolei przedłożenia studentowi możliwości i narzędzi (zestawy zadań, bazy danych, dostęp do laboratorium). Wymienione problemy to kluczowe zadania dla ogółu pracowników Wydziału i Instytutu, a szczególnie dla zespołów dydaktycznych.

4. Komputeryzacja (informatyzacja) dydaktyki nadal jest tylko hasłem i niewykorzystanym narzędziem. Podobnie pozostałe media, często możliwe do zakupienia. Podjęte w Instytucie prace naukowe (w zakresie zdalnego nauczania: tzw. eksperyment zdalnie sterowany) należy wspierać. Wskazane byłoby znalezienie kilku partnerów krajowych i zagranicznych do rozwoju tych metod. Tematyka ta daje również szansę na stworzenie konsorcjum i ubieganie się o granty.

Rozwój kadr

O powodzeniu każdej instytucji decydują zatrudnieni w niej ludzie. Instytut dysponuje interdyscyplinarną kadrą reprezentującą Mechanikę i Materiałoznawstwo, przy czym kadra ta wykształcenie podstawowe udokumentowane doktoratem lub habilitacją uzyskała w dyscyplinach takich jak fizyka, matematyka, chemia, fizykochemia i informatyka. Pracownicy to kapitał, który należy w pełni wykorzystać. Rozwój zawodowy poszczególnych pracowników umiejętnie skojarzony z celami Instytutu to kluczowe zadanie w nadchodzącej kadencji.

Jakie są zatem szanse rozwoju w tym zakresie?

1. Jeszcze do końca bieżącej kadencji zakończone zostaną dwa przewody habilitacyjne. Mamy szansę na trwałe odzyskanie praw do nadawania stopnia doktora. Uwzględniając zakończone i będące w fazie końcowej przewody, w tej kadencji nadane zostaną 5. osobom stopnie doktora nauk technicznych.

2. Analiza aktywności naukowej, wieku i możliwości w gronie samodzielnych pracowników nauki pozwala przyjąć za bardzo realne uzyskanie przez pięć osób tytułu profesora. W pełni możliwe jest też ukończenie 3 rozpraw habilitacyjnych, z których 2 są mocno zaawansowane.

3. Liczne grono doktorantów i dotychczasowe postępy stwarzają nadzieję na zakończenie 15 przewodów. Należy zwrócić uwagę, by obrony następowały po regulaminowych 3, maksymalnie 4 latach. Istnieją kadrowe i techniczne możliwości rekrutowania rocznie 10 doktorantów; nie ma problemu ze znalezieniem odpowiednich kandydatów. Rozwiązania wymaga problem finansowania stypendiów. Instytut otrzymuje rocznie 2 - 3 stypendia. Koszty dodatkowych zdecydowano pokrywać ze środków Instytutu. Nie zaspokaja to potrzeb. Należy zatem podjąć skuteczne starania w ramach Uczelni, w fundacjach (np. FNP), wKBN, a ponadto uzyskać środki przez finansowanie z wykorzystaniem projektów badawczych i programów międzynarodowych. Tę ostatnią możliwość omówiono w części poświęconej współpracy międzynarodowej. Rozważyć należy ponadto nabór na płatne studia doktoranckie z grona pracowników przemysłu oraz kandydatów z zagranicy.

4. Doskonaląc własne kadry należy tak jak dotychczas zabiegać o zatrudnienie pracowników z zewnątrz o kwalifikacjach niemożliwych do uzyskania na Wydziale. Dotyczy to głównie dyscyplin podstawowych i w ścisłym związku z dalszymi planami Instytutu w zakresie rozwoju Mechaniki i Inżynierii Materiałów.

5. Podnoszenie kwalifikacji powinno także dotyczyć pracowników technicznych i administracyjnych (w bieżącej kadencji wspierano finansowo studia 3 osób). Należy również wspierać plany tej grupy pracowników mające na celu uzyskanie stopnia doktora.

Nauka; stan obecny i postulowane kierunki działań

Instytut ma relatywnie młodą kadrę samodzielna, liczną grupę doktorantów, klarowny profil badawczy, względnie dobre warunki lokalowe i aparaturowe, a w rezultacie dobrą ,,pozycję startową'' w nowych, bardziej rynkowych realiach naukowych.

Dorobek naukowy i ugruntowana pozycja Instytutu dotyczy dwóch dyscyplin: Mechaniki oraz Materiałoznawstwa, które coraz bardziej ,,zmierza'' w kierunku Inżynierii Materiałów.

W przypadku Mechaniki aktywność naukowa dotyczy problemów dynamiki układów materialnych i konstrukcji, metod badawczych mechaniki eksperymentalnej, analizy wymiarowej, matematycznego modelowania procesów uszkodzenia materiałów konstrukcyjnych, biomechaniki. Nasza aktywność dotyczy również opisu procesu zmęczenia i pękania materiałów w metalach konwencjonalnych i spiekanych oraz kompozytach na bazie tworzyw sztucznych, jak również budowy modeli ciał w złożonym stanie naprężenia w warunkach obciążeń zmiennych w czasie.

Aktywność naukowa w zakresie Inżynierii Materiałów obejmuje badanie struktury oraz własności mechanicznych i użytkowych szerokiego spektrum materiałów konstrukcyjnych. W szczególności dotyczy to badań metalograficznych i korozyjnych oraz kinetyki i mechanizmów przemian fazowych w stopach żelaza, miedzi i aluminium oraz struktury i własności zmęczeniowych materiałów spiekanych i wzmacnianych kompozytów polimerowych.

Od dwóch lat w następstwie zatrudnienia dwóch specjalistów z zakresu fizykochemii oraz technologii tworzyw sztucznych otrzymywane i badane są materiały uzyskiwane technologiami zol-żel oraz tworzywa sztuczne i kompozyty o specjalnych własnościach.

Mając na uwadze ,,dzisiejszy stan posiadania'', ale również obserwowane i przewidywane tendencje na rynku naukowym pozwoliłem sobie sformułować propozycje dotyczące nauki na nadchodzącą kadencję.

1. Wskazane jest przyjęcie programu działania Instytutu w zakresie nauki na 10 lat. Realizacja takiego programu byłaby swoistym wypełnieniem Misji Instytutu. Z programu wynikać powinny potrzeby kadrowe i materialne. Program będzie też podstawą do opracowania 3. letnich i rocznych planów działań Instytutu i jego zakładów.

2. Należy dokonać przeglądu dotychczasowych kierunków aktywności pod kątem szans ich dalszego rozwoju i możliwości odniesienia sukcesu naukowego. Za aktualne naukowo należałoby uznać te, które są publikowalne w renomowanych periodykach i mają szansę finansowania w postaci grantów, w tym i międzynarodowych.

3. Dalszy rozwój Mechaniki oraz Inżynierii Materiałów powinien, w większym stopniu jak dotychczas, następować w powiązaniu z nowymi grupami materiałów i nowymi technologiami. Nie rozstrzygając, co powinno być priorytetem, ale zachęcając do dyskusji na temat, proponuję rozważyć następujące sugestie:
   • osiągnięcia uzyskane w Instytucie w zakresie materiałów spiekanych, wybranych tworzyw sztucznych i kompozytów czy materiałów uzyskiwanych technologią zol-żel należy rozwijać,

   • prace (zainicjowane dyplomami, przygotowywanymi rozprawami doktorskimi i habilitacyjnymi) z zakresu wybranych materiałów tzw. funkcjonalnych (ang.: Smart Materials) takich jak ciecze magnetoreologiczne, materiały o gigantycznej magnetostrykcji czy materiały z pamięcią kształtu należy kontynuować,

   • wskazane byłoby wyłonienie kilku jeszcze obszarów tematycznych z zakresu materiałów zaawansowanych i zainicjowanie prac naukowych. ,,Kandydatami'' do tej grupy mogą być np.: wybrane biomateriały, tworzywa ceramiczne, piany metaliczne czy materiały na warstwy o specjalnych własnościach.
4. Wybór tematyki badawczej musi w większym stopniu jak dotychczas uwzględniać poza oczywistym kryterium aktualności naukowej priorytety badawcze Unii Europejskiej, KBN oraz innych instytucji i organizacji zajmujących się prognozowaniem w nauce i gospodarce. Kolejnym kryterium powinna być szansa utworzenia konsorcjum naukowego z udziałem renomowanych jednostek badawczych w Polsce i w Europie.

5. Działalność naukowa uwzględniając jasne stanowisko Rady Naukowej prowadzona być powinna w ramach trzech zakładów, a mianowicie:
   • Mechaniki,
   • Mechaniki Ośrodków Ciągłych,
   • Materiałoznawstwa.
   Dwa pierwsze powstaną w miejsce istniejącego obecnie zakładu Dynamiki.

W nieodległej przyszłości możliwe będzie też powstanie kolejnej jednostki o roboczej nazwie Zakład Fizykochemii Materiałów Zaawansowanych.

Finanse

Środki finansowe muszą zabezpieczyć potrzeby w zakresie uposażeń, stypendiów doktoranckich, inwestycji aparaturowych oraz bieżącej działalności naukowej. Szczególnie ważne jest zwiększenie dochodów pracowników i doktorantów z tytułu honorariów (prac zleconych).

Nie należy ze względu na realia gospodarcze zakładać wzrostu finansowania z budżetu państwa. Pewne jest natomiast, iż finansowanie z tego źródła będzie silniej jak dotychczas uzależnione od pozycji Instytutu w rankingu naukowym.

W nadchodzącym okresie za istotne uważam następujące działania, zarówno systematyczne jak i akcyjne:

1. Trzeba skuteczniej występować o coraz trudniejsze do uzyskania środki budżetowe (tzw. statutowe oraz na badania własne). Wymaga to permanentnych starań o wysoką pozycję jednostki (publikacje w pismach filadelfijskich, książki, doktoraty, habilitacje, profesury). Jednocześnie należy wykorzystać wszelkie formy akcyjne takie jak rektorskie fundusze wspierania prac doktorskich i habilitacyjnych oraz uczelniane granty badawcze (Centrum Nanotechnologii, Centrum Biotechnologii).

2. Należy regularnie opracowywać i przedkładać wnioski o granty KBN (badawcze, celowe, doktoranckie i habilitacyjne). Dotychczasowa aktywność zespołów badawczych w tym zakresie jest nierównomierna. Instytut może w każdej edycji konkursów KBN, czyli co pół roku, występować z 2 3 grantami badawczymi i niezbędną liczbą grantów doktoranckich i habilitacyjnych. Udane dotychczas starania o finansowanie zakupów aparatury powinny być zachętą do kolejnych aplikacji w KBN i FNP.

3. Coraz większą rolę w finansowaniu działalności Instytutu powinny odgrywać środki z programów międzynarodowych, głównie z Unii Europejskiej (6.PR, Phare, ISPA itd.). Zagadnienia te omówiono dokładniej w części poświęconej współpracy z zagranicą.

4. Kontynuować należy prace na rzecz uzyskania akredytacji dla laboratoriów instytutowych, co zwiększy ofertę badawczą i usługową I-19. Co istotne uprawnienia akredytacyjne będą ważne w Unii Europejskiej. Istnieją realne szanse na zakończenie tego procesu w 2003 roku.

5. Należy zabiegać o wszelkie formy zleceń, zarówno dużych jak i drobnych od podmiotów gospodarczych, jednostek badawczych, wymiaru sprawiedliwości itp. Jest to znaczące źródło dochodów Instytutu. Doświadczenia ostatniej kadencji wskazują też na wzrastające możliwości uzyskania zleceń od naukowych jednostek zagranicznych.

6. Niezbędne jest stworzenie nowych warunków do komercjalizacji wyników badawczych przez utworzenie firmy typu spin-off. Instytut dysponuje ofertą naukową (oryginalne produkty i usługi), które mogą zapewnić sukces rynkowy.

7. Warunkiem efektywności w pozyskiwaniu zleceniodawców jest skuteczny marketing. Należy zmodyfikować strony internetowe WWW oraz informatory tradycyjne. Wskazane jest uczestniczenie Instytutu w targach naukowych, imprezach Święta Nauki i prezentacjach przy okazji znaczących konferencji.

Współpraca międzynarodowa szansą na przyspieszenie rozwoju Instytutu

Instytut posiada wieloletnie, w wielu przypadkach również owocne, kontakty z ośrodkami naukowymi w Europie (Karlsruhe, Siegen, Essen, Berlin, Drezno, Lwów) w Izraelu, USA, Kanadzie a nawet w Chinach. Kolejne kontakty są aktualnie nawiązywane.

Jesteśmy a możemy być w większym stopniu pożądanym partnerem dla zagranicznych ośrodków o silnej pozycji naukowej. Posiadamy ku temu kilka atutów, a mianowicie: interdyscyplinarną kadrę naukową, względnie dobre wyposażenie, interesujące propozycje programowe oraz uzdolnionych absolwentów, którzy są poszukiwanymi kandydatami na studia doktoranckie.

Poszerzająca się możliwość współpracy naukowej i dydaktycznej związana jest z akcesem Polski do UE i musi być w pełni wykorzystana. Instytut należy na trwale włączyć do tzw. Europejskiej Przestrzeni Badawczej oraz Europejskiej Przestrzeni Kształcenia.

Współpraca międzynarodowa powinna zapewnić nam w najbliższej kadencji dostęp do nowoczesnej bazy, wartościowych zespołów naukowych, międzynarodowych programów badawczych. Jednocześnie powinna stać się znaczącym źródłem finansowania naszych zamierzeń naukowych i dydaktycznych.

Za kluczowe w tym zakresie uważam:

1. opracowanie 2 - 3 propozycji projektów naukowych do realizacji w ramach 6. Programu Ramowego. Należy ponadto przedkładać wnioski w wiodących subprogramach takich jak Craft, Centra Doskonałości, fundusz stypendialny Marii Curie, fundusze wspierające konferencje naukowe itp.,

2. przedkładanie wniosków w ramach innych projektów europejskich takich jak CEEPUS, Erasmus-Socrates, Leonardo da Vinci,

3. udział w ogólnopolskich i regionalnych programach o dużym znaczeniu społecznym i gospodarczym, a finansowanych ze środków PHARE, SAPARD orazISPA.

4. zwiększenie aktywności dotychczasowych i nowych kontaktów bilateralnych. Plany współpracy powinny zawierać konkretne propozycje w zakresie staży naukowych, wymiany dyplomantów i doktorantów oraz budowy konsorcjów ubiegających się o finansowanie dużych międzynarodowych projektów badawczych,

5. stworzenie możliwości programowych, technicznych i socjalnych umożliwiających przyjmowanie obcokrajowców na staże długoterminowe,

6. utworzenie stanowiska do realizacji zadań administracyjnych i finansowych związanych z przygotowaniem i realizacją programów międzynarodowych.

Organizacyjne i techniczne zabezpieczenie działalności naukowej i dydaktycznej

Instytut zapewnia obsługę organizacyjną działalności naukowej i dydaktycznej ogółowi pracowników naukowych, zespołom badawczym i zakładom. Funkcje takie realizuje sekretariat, biblioteka i grono kilkunastu pracowników technicznych związanych na co dzień głównie z poszczególnymi zakładami. Zakres tzw. ciągłych prac z tego zakresu obejmuje: finanse, zamówienia i zakupy, przepływ korespondencji, organizacyjne zabezpieczenie dydaktyki, usługi biblioteczne, obsługę zleceń i grantów, gospodarkę aparaturą (ewidencja, konserwacja, amortyzacja), zabezpieczenie funkcjonowania sprzętu komputerowego i sieci oraz wyspecjalizowane, wysoce profesjonalne prace techniczne (np. budowa unikalnych układów pomiarowych, obsługa sprzętu badawczego i dydaktycznego), itp. Do zadań akcyjnych często o dużej skali, należą z kolei takie prace jak: sprawozdawczość, organizacyjne i finansowe zabezpieczenie konferencji, prace inwestycyjne czy planowanie obciążeń dydaktycznych.

W ostatnich latach następują istotne zmiany wpływające na zakres usług na Uczelni. Skończyła się bezpowrotnie ,,era samowystarczalności'' Szkoły. Instytut nie musi być dawną ,,Zosią-samosią''. Wygaszony został popyt na część prac, inne, bardziej profesjonalne, zlecane są na zewnątrz. Rachunek ekonomiczny decyduje czy lepiej utrzymywać etat, czy zamówić usługę na zewnątrz. Inną przyczyną jest postępująca komputeryzacja, o czym w dalszej części. Kolejnym argumentem jest spadek liczebności kadry naukowej.

Czy sytuacja ta zagraża zatrudnieniu pracowników obsługi?. Zdecydowanie nie musi! Równocześnie bowiem rośnie gwałtownie popyt na inne usługi. Akredytowane laboratorium będzie potrzebować specjalistów od spraw jakości. Brak jest osób do organizacji przetargów, przygotowania i obsługi międzynarodowych projektów badawczych, nowych usług z wykorzystaniem Internetu. Kwalifikowanej kadry będzie wymagać skomplikowana aparatura badawcza; pracowników potrzebować będzie również nowa planowana jednostka gospodarcza na obrzeżach Instytutu (tzw. spin-off).

Dlatego też za szczególnie istotne w tym zakresie należy uznać:

1. Zdefiniowanie i zapewnienie współczesnych standardów w zakresie funkcjonowania sekretariatu, biblioteki i ośrodka informacji naukowo-technicznej oraz wszelkich innych usług, których utrzymanie w instytucie będzie niezbędne dla sprawnej realizacji zadań naukowych, dydaktycznych oraz z zakresu kształcenia kadr i aplikacji nauki w gospodarce.

2. Podjęcie działań chroniących miejsca pracy przez modyfikację zakresu obowiązków, szkolenie pracowników i generowanie nowych stanowisk związanych z kolejnymi zadaniami Instytutu.

3. Transfer doświadczeń z innych czołowych ośrodków krajowych i zagranicznych w zakresie zarządzania i finansowania jednostek naukowych.

Widoczne są w Instytucie postępy w zakresie informatyzacji. Dziś każdy posługuje się pocztą elektroniczna, Internetem, edytorem tekstu czy arkuszem kalkulacyjnym. Część pracowników prowadzi prace badawcze i dydaktyczne wymagające korzystania z bardzo zaawansowanych narzędzi informatycznych. Instytut (a dokładniej zespół Prof. Krzysztofa Maruszewskiego) redaguje wspólnie z gronem chemików i fizyków (PWr + INTiBS PAN) międzynarodowe pismo Materials Science, które ma również mutację komputerową w sieci WWW.

Z drugiej strony widoczne są nadal różnice w stopniu wykorzystania komputerów u nas i w wiodących jednostkach naukowych, krajowych i zagranicznych.

Dysponując kadrami o wysokich kompetencjach z zakresu informatyki, zdolną młodzieżą i niemałymi środkami materialnymi, należy w nadchodzącej kadencji poczynić w tym obszarze znaczące postępy. Za szczególnie istotne należy uznać następujące zadania:

1. Włączenie Instytutu do pilotowej fazy opracowywanego na Uczelni systemu zarządzania wspomaganego komputerowo. Bardzo obiecujące są możliwości przewidziane w projekcie, a dotyczące zarządzania finansami, kadrami, pomieszczeniami, mediami czy dydaktyką.

2. Zapewnienie Instytutowi dostępu do szybkich łączy internetowych zwiększających przepustowość ze 100 Mega bitów do 1 Giga bita.

3. Utworzenie wzorcowego lokalnego ośrodka informacji naukowo-technicznej, który ma ułatwić dostęp do komputerowych baz danych, zapewnić ,,przesiewowe'' badanie literatury, dostęp do elektronicznych książek, czasopism i artykułów i innych informacji ułatwiających prowadzenie badań i dydaktyki.

4. Dokończenie budowy sprawnego Intranetu zapewniającego skuteczną komunikację wewnątrz Instytutu, z pominięciem lub znaczącym ograniczeniem korespondencji tradycyjnej.

5. Wdrożenie lokalnych tzn. instytutowych standardów w zakresie takich haseł jak e-biuro czy e-baza danych pomiarowych.

Inne sugestie dotyczące informatyzacji w dydaktyce czy promocji Instytutu omówiono wcześniej.

Inwestycje lokalowe (pomijając będące w toku, np. sala 316) powinny poprawić standard pomieszczeń pracowniczych, warunki prowadzenia dydaktyki i badań. Szczególnie zasadne byłoby:

1. Dokończenie prac związanych z wymianą sieci elektrycznych, komputerowych, alarmowych w pozostałych pomieszczeniach pracowniczych, dydaktycznych, laboratoryjnych oraz remontem ciągów komunikacyjnych i sanitariatów.

2. Poprawienie standardu pomieszczeń Laboratorium Dynamiki, które nie były remontowane od 30. lat.

3. Przeprowadzenie remontu dachu, wymiana windy osobowej i stowarzyszony z tymi działaniami remont pomieszczeń strychowych na potrzeby planowanego Laboratorium Nanotechnologii.

4. Zawiązanie konsorcjum instytutów będących ,,lokatorami'' budynku B-1 na rzecz przeprowadzenia dalszych prac w celu odtworzenia stanu architektonicznego i jednoczesnej modernizacji obiektu przed setną rocznicą jego oddania do użytku, co będzie miało miejsce w roku 2010.

1. Wykorzystanie przyznanych środków (Phare, FNP, KBN) na zakup aparatury do badań wytrzymałościowych, strukturalnych, uniwersalnej elektronicznej aparatury pomiarowej i oprogramowania.

2. Podejmowanie rozważnych decyzji o zakupie, restytucji czy modernizacji aparatury. Koszty zakupu i utrzymania sprzętu bowiem rosną. Szczególnie wskazany jest przegląd aparatury pod kątem jej dotychczasowego wykorzystania w badaniach naukowych, wdrożeniowych, pracach na stopień. Należy też rozważyć możliwość tworzenie konsorcjum z jednostkami PWr i innymi jednostkami badawczymi, na rzecz lepszego wykorzystania aparatury badawczej.

/dr hab. inż. Jerzy Kaleta/

Wrocław, kwiecień 2002 r.